De vereniging
De Vereniging voor Wijsbegeerte te ‘s-Gravenhage is op 21 februari 1907 opgericht om kennis van en belangstelling voor de filosofie te stimuleren en te onderhouden. Sommige van onze leden zijn academisch geschoold in de filosofie, andere hebben ‘slechts’ een basale kennis en willen die graag verdiepen. De vereniging ziet het als haar taak om filosofische bijeenkomsten te organiseren van een hoog inhoudelijk niveau, en tegelijkertijd toegankelijk te zijn voor een breed publiek.
Eerstvolgende lezing: dinsdagavond 20 mei 2025
Jan Marten Visser: Levinas en het ethisch fundament van postmoderne denkers
Over individualiteit en ethiek in het (post)moderne denken
In allerlei kringen (politici, academici, burgers) kan men regelmatig de verzuchting horen dat de sociale samenhang in onze samenleving is weggevallen. Het is het tijdperk van de ‘dikke ikken’. Filosofen die iets van deze observatie herkennen stellen dan de vraag of deze schraalheid wellicht ook oorzaken heeft in het filosofisch klimaat en in het westerse denken. Iemand die daar een heel uitgesproken mening over hee is de joodse filosoof Emmanuel Levinas (1906-1995). Volgens Levinas heeft ons denken de absolute prioriteit gelegd bij de uniformerende, alles gelijkstellende want conceptuele wetenschappelijke kennis. Daarmee blijft er geen wezenlijke plaats over voor het andere en daarmee voor de mogelijkheid van echte individualiteit.
Levinas betoogt dat de verhouding tot de ander, de ethiek, aan alle (wetenschappelijke) kennis voorafgaat en de basis is voor het verdere kennen. Miskenning van deze prioriteit leidt tot zielloze samenlevingen en baant zelfs de weg voor gruwelijkheden als de Holocaust. Levinas heeft met zijn inbreng postmoderne filosofen als Derrida, Lyotard en Rorty ingrijpend beïnvloed. Juist met hem op de achtergrond wordt duidelijk dat deze postmodernen geen intellectuele hooligans zijn, maar worden gedreven door een allesoverheersend ethisch elan. Waar postmodernisme vaak wordt gelijkgesteld aan relativering van alles en nog wat, laat deze voordracht zien dat elk van deze denkers toch ook een ethisch fundament erkent.
Drs. Jan Marten Visser studeerde Wijsbegeerte en Informatica aan de Rijksuniversiteit in Leiden. Na een carrière als directielid in van een financiële instelling, richt hij zich sinds enige jaren weer op filosofie (met name Levinas) en muziek maken (elektrische gitaar).