Ter gelegenheid van het 110 jarig bestaan van de Vereniging voor Wijsbegeerte te ‘s-Gravenhage in februari 2017 werd er een jubileumboek uitgegeven over de 110 jarige geschiedenis van de Vereniging. De auteur, bestuurslid Rokus Verwoerd besteedt in dit boek aandacht aan de verenigingsgeschiedenis, in het bijzonder aan enkele markante bestuursleden-filosofen. Tevens gaat hij in op een aantal wijsgerige onderwerpen en thema’s die in de afgelopen 110 jaar besproken zijn in de bijeenkomsten van onze Vereniging. 

Een goede indruk van de inhoud van het boek wordt gegeven in een recensie in
Den Haag Centraal van 2 maart 2017 door Jan-Hendrik Bakker, filosoof en journalist:

Niet zomaar een filosofisch praatclubje 

Wie aan filosofie denkt, krijgt niet onmiddellijk de associatie met Den Haag. Dat is eigenlijk helemaal niet voor de hand liggend, want van alle steden is dit grote dorp aan zee altijd aantrekkelijk geweest voor filosofen. In de eerste plaats natuurlijk vanwege Spinoza, die er het belangrijkste deel van zijn werkzame leven doorbracht. Maar ook vanwege de nabijheid van de universiteitsstad Leiden die een stevige geesteswetenschappelijke traditie kent. In elk geval kent de stad ook een bloeiende wijsgerige vereniging die een belangrijke rol heeft gespeeld en nog speelt in het intellectuele leven, al meer dan een eeuw. De Vereniging voor Wijsbegeerte te ‘s-Gravenhage bestaat 110 jaar. Ter gelegenheid daarvan is de historicus en filosoof Rokus Verwoerd in de annalen van het gezelschap gedoken om eens uit te zoeken waar de leden het in de dikke afgelopen eeuw met elkaar over hadden en wat de kwesties waren die speelden. Het resulterende jubileumboek geeft een uitvoerig beeld van de tijd die achter ons ligt. Want filosofie mag dan pretenderen voor de eeuwigheid te gaan, die eeuwigheid heeft wel een wisselend kleurtje (en soms is er zelfs ruimte voor een liefdesaffaire). Verwoerd constateert dat aan het slot van zijn bevindingen. De Vereniging voor Wijsbegeerte is uiteraard altijd een nogal deftige club van academisch gevormde heren en dames geweest, waar de rock-‘n-roll zeker niet is uitgevonden, maar wereldvreemd is zij nooit geweest. Dat is de indruk die je krijgt uit Verwoerds boek. Op zich is het eigenlijk al opmerkelijk dat alle lezingen (behalve die tijdens de Duitse bezetting werden gehouden) netjes bewaard zijn gebleven. Dat getuigt van een bepaalde ambitie het gezelschap meer te laten zijn dan een praatclubje. Eigenlijk is dat altijd zo gebleven.

Davos en Den Haag. Een van de grote verrassingen is dat de Vereniging gefigureerd heeft in het beroemde debat uit de geschiedenis van de moderne  filosofie, dat tussen de Duitse denkers  Ernst Cassirer en Martin Heidegger. In het Zwitserse Davos hadden de voor ouderwets versleten Cassirer en de flamboyante en een tikje duistere nieuwlichter Heidegger de degens gekruist (Thomas Mann schrijft er ook over in “De Toverberg”). In Davos kwamen het traditionele Europese humanisme en de nieuwe levensfilosofie tegenover elkaar te staan. Het was een historische gebeurtenis, waarvan men zich op dat moment, in het voorjaar van 1929 toen het fascisme aan de poorten van Europa rammelde, al scherp bewust was. In Den Haag zouden Cassirer en Heidegger in de jaren dertig ieder voor zich later nog eens  hun visie komen geven. De Vereniging, en zeker degenen die de sprekers inviteerden, had dus de vinger aan de pols van de tijdsgeest.

De Vereniging was kort na de eeuwwisseling overigens ook geboren uit dezelfde tijdsgeest, zo laat Verwoerd zien. Oprichter Willem Meijer nam in Amsterdam een groep Spinoza-aanhangers mee en vond in Den Haag een vruchtbare bodem voor het spinozisme. De Vereniging heeft haar bijeenkomsten nog decennia aan de Paviljoensgracht mogen houden, maar uiteindelijk kwam zij toch los van de grote denker. Spinoza was in die tijd overigens zo in zwang omdat hij een alternatief leek te bieden voor de tanende godsdiensten. Oosterse wijsheid, mystiek en parapsychologie zetten de toon. Hilarisch is het voorval van een Indiase spreker die de Vereniging voorhield hoe blij hij juist was met het westerse denken, omdat de oosterse godsdiensten toch maar een hoop ellende hadden veroorzaakt. Nou, daar dachten veel leden anders over.  Met een symposium over de huidige informatierevolutie viert de Vereniging, actueel als zij is, deze maand haar lustrum.

Rokus Verwoerd Vereniging voor Wijsbegeerte te ‘s-Gravenhage 1907 – 2017, 110 jaar wijsbegeerte in Den Haag.

Ontwerp omslag: Martin Sjardijn. Zie: kaft-def

Verkrijgbaar bij Boekhandel Douwes, Den Haag. ISBN 97890816014. Prijs € 12,50.